De verlichte buitenruimte neemt zowel in Europa als wereldwijd toe, en vandaag de dag zijn er nog maar weinig plaatsen die volledig onaangetast zijn door elektrische verlichting en strooilicht.
Annika Jägerbrand doet onderzoek op het gebied van onder meer duurzame stedelijke ontwikkeling en lichtvervuiling en de impact daarvan op soorten en ecosystemen aan de Universiteit van Gävle, ten noorden van Stockholm. Ze is toonaangevend op dit gebied, zowel in Zweden als internationaal, en werkt aan een standaardisatie om richting te geven aan besluitvormers met betrekking tot verlichting in beschermde natuuromgevingen.
De geschiedenis herhaalt zich
Aan het begin van de 20e eeuw was de kwestie van steden die steeds meer verlicht werden net zo relevant als nu. Annika laat een krantenknipsel zien uit het begin van de vorige eeuw, toen men elektrische straatverlichting in Stockholm ging toepassen.
“Kijk, men wil dat het net zo 'licht als overdag' is. Veel van deze onbewuste overtuigingen beheersen nog steeds ons denken, zelfs honderd jaar later.” Vandaag de dag hebben we alleen al in de stad Stockholm 150.000 lichtbronnen en dat aantal neemt elk jaar toe. Wanneer nieuwe wijken worden gebouwd en wegen worden uitgebreid, neemt het verlichte gebied meestal toe, wat ertoe leidt dat meer habitats en soorten negatief worden beïnvloed door lichtvervuiling.
Een groot deel van het probleem is dat er geen gemeenschappelijke richtlijnen of beperkingen bestaan voor wat het optimale en juiste type licht is voor zowel mens als dier.
“Er bestaan bijvoorbeeld geen normen voor andere lichtbronnen dan wegverlichting om te voorkomen dat er licht boven de horizonlijn uitkomt. Wegverlichting is tot op zekere hoogte gereguleerd. Dat is vreemd, want het is een enorme verspilling van energie, en produceert daarnaast stroolicht en heel veel lichtvervuiling.” Dit is ook duidelijk te zien op satellietbeelden. Internationaal zijn er algemene richtlijnen, maar die worden minder vaak gebruikt door besluitvormers in Zweden.
Tegenwoordig worden uitgebreide effecten en invloeden op grote groepen zoals insecten, vogels en vleermuizen waargenomen, maar dat wordt nog steeds niet voldoende benadrukt in de context van verlichting en om impact te voorkomen. Annika Jägerbrand, leraar en universitair hoofddocent biologie aan de Universiteit van GävleUniversiteit in Zweden
De kwestie van de ecologische gevolgen van lichtvervuiling werd in het begin van de eenentwintigste eeuw serieus aan de orde gesteld. De eerste studies waren echter niet evidence-based, maar meer gebaseerd op observaties.
“Aangezien er geen meetbare studies zijn uitgevoerd, zal het moeilijk zijn om de resultaten te publiceren en te vergelijken. Tegenwoordig worden uitgebreide effecten en invloeden op grote groepen zoals insecten, vogels en vleermuizen waargenomen, maar dat wordt nog steeds niet voldoende benadrukt in de context van verlichting en om impact te voorkomen.
Om op dit gebied vooruitgang te boeken, zijn duidelijke drempelwaarden nodig en een beter begrip van hoe de verschillende soorten beïnvloed worden door elektrisch licht in het donker.”
“In internationale discussies ligt de focus al snel op astronomische lichtvervuiling in plaats van op ecologie. Maar dat gaat niet echt over dezelfde soorten maatregelen. De astronomen richten zich op het licht dat naar boven wordt gemorst en op het gebruik van lagere kleurtemperaturen. Op het gebied van ecologie is het belangrijker om helemaal geen licht te hebben, vooral in gevoelige omgevingen, en om verschillende maatregelen te combineren om de impact in het algemeen te verminderen. Daar zijn we nog niet.”
Regeling met gegevens van derden
Tegenwoordig is er technologie die een verminderd gebruik van elektrisch licht ondersteunt. En met regeling op basis van gegevens van derden kunnen ecologisch gevoelige periodes worden vermeden. De verlichting kan worden aangepast aan de broedperioden en de periodes dat trekvogels actief zijn of kan geregeld worden door de temperatuur. Insecten zijn bijvoorbeeld niet altijd actief, of maar heel weinig als de temperatuur onder de tien graden ligt.
“Tegenwoordig is er veel informatie beschikbaar om te gebruiken als je wilt voorkomen dat je specifieke groepen stoort. Alle verlichting is bedoeld voor ons mensen, en we moeten onze attitude veranderen. We kunnen niet verwachten dat buitenomgevingen 24 uur per dag maximaal verlicht zijn en moeten compromissen sluiten. Veel mensen hebben ook last van strooilicht in hun slaapkamer. Er kunnen dus verschillende voordelen zijn aan een lichtontwerp dat meer rekening houdt met de omgeving.”
Maar verlichting is een onderwerp dat veel emoties oproept. Terwijl burgers vaak meer verlichting en een lichtere buitenomgeving willen, bijvoorbeeld rond huizen of langs voet- en fietspaden, willen ecologen beschermde soorten en natuur beschermen.
“Voor ecologen gaat het om een denkwijze rond het behoud van natuurlijk donkere habitats. Daarom is er op dit moment meer onderzoek nodig om een goede balans te vinden met een verlichting die meer rekening houdt met dieren en de natuur”, concludeert Annika Jägerbrand.
Onze visie op Bioinclusive Lighting
Met Bioinclusive Lighting denken we ook aan het milieu en hoe we de impact van verlichting op dat milieu kunnen minimaliseren. De kern van verantwoorde verlichting is het juiste licht, op de juiste plaats, op het juiste moment.
Meer lezenGerelateerd nieuws
Kvisten shows the way – with wood, craftsmanship, and upscaled reflectors from television sets
Kvisten is a unique luminaire where many smaller steps became a big leap towards new, sustainable solutions. With a wooden luminaire body and well-thought-out details throughout, it provides a visually neat and natural feel. And a promise of a brighter future – without compromising with either energy efficiency or light quality.– Initially, our goal was to create a luminaire with low CO2 emissions and minimal climate footprint. During the course of the work, we questioned every detail in both the process and the luminaire and when we were finished we had re-evaluated everything from the ground up, says Cecilia Niva, Product and Application Manager at Fagerhult.The result is Kvisten: a luminaire that is both innovative and traditional, built from 77 percent recycled or renewable materials. The luminaire body is entirely made of wood: pine plywood and birch veneer, and no screws or other fasteners have been used.– Our goal is for all our products to consist of at least 80 percent renewable and recycled materials before 2030. Kvisten is made from certified wood from sustainable forestry and the reflectors are reused from television sets. This is a big step in the right direction, says Cecilia Niva.To reduce Kvisten’s climate impact even more it can be equipped with Organic Response, a wireless plug-and-play system for light control. This provides just the right amount of light – and at the same time saves energy – based on where and when people are present. Even the packaging is made from recyclable materials and is completely free of EPS and plastic, and as a whole Kvisten provides both a lower environmental impact and the opportunity for more circular processes.– It became clear that when many people with different expertise are challenged to think in new ways; then really big things can happen, says Cecilia Niva. Many small changes will make a huge difference to the result. The work with Kvisten has given us knowledge, experience and inspiration – and optimism – which we take with us into future projects.
Fagerhult commits to Science Based Targets initiative
The climate change and today’s energy crises challenge us all to act anew and the need for energy-efficient and sustainable lighting solutions is increasing. Knowledge and clear targets are needed to act wisely and in the right direction. Consequently, we now take an important step on our sustainability journey by committing to Science Based Targets together with our sister companies within the Fagerhult Group.With the good light in focus, we have refined and clarified our sustainability promise – by reason of protecting the prospects of future generations and the planet. In line with Fagerhult's vision 'Light for better living', we have defined two overall sustainability targets to guide our operations towards a brighter future. We shall be the leading developer of lighting solutions that support well-being and creativity. We have committed to the Science Based Targets Initiative (SBTi), thereby setting targets to achieve net-zero emissions from our entire operations in the long term, as well as to reduce our emissions in accordance with the Paris Agreement’s 1.5 °C target. We have conducted thorough life cycle assessments to calculate the environmental impact of our products throughout their lifetime, as well as mapped our greenhouse gas emissions. Based on the knowledge of our own environmental impact, we have committed to Science Based Targets initiative, SBTi, and will adapt and set targets. SBTi is a worldwide initiative that enables companies to have ambitious targets for emissions reduction in line with the latest climate research. Now, a process will follow where we will set both short-term and long-term targets and have them validated by SBTi.– We want to be industry-leading in working towards a more sustainable future and we are now taking a big step in the right direction. By committing to Science Based Targets, we are taking responsibility for both minimising our climate impact and increasing our transparency, says Niclas Thulin, Sustainability Manager, Fagerhult.Our sustainability promise also includes long-term targets in four priority action areas; Circular solutions, Energy efficiency, Pure materials, and Conscious production. The objectives have been formulated in accordance with the UN’s global goals for sustainable development, and for a brighter future we think long-term, challenge ingrained thought patterns, and view circularity as the only straight way forward. The demand for reused luminaires is increasing and with a circular mindset, we can renew, rebuild, and upgrade existing lighting solutions within the Fagerhult concept Re:Furbish.By committing to SBTi and continuously working towards clear targets, we are taking steps towards a sustainable future – for good light through the years